Jak rozpoznawać i nazywać swoje emocje po zachowaniach?

Emocje często wyrażamy poprzez nasze zachowania, nawet jeśli nie zawsze jesteśmy tego świadomi. Umiejętność rozpoznawania emocji na podstawie własnych reakcji to ważny krok do lepszego zrozumienia siebie i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Według mnie będzie to zawsze niezbędna i pierwsza umiejętność w pracy nad sobą w ramach rozmowy z psychologiem, diagnozy lub choćby terapii. Dygresja dziennikarza na początek – prowadząc kilka miesięcy temu spotkanie dotyczące potęgi inteligencji emocjonalnej i jej zastosowania choćby w biznesie dowiedziałem się, że dla ludzi niewprawionych w „moje” tematy problemem jest zdefiniowanie i nazwanie swoich emocji. Jako psycholog postanowiłem zatem w kilku artykułach i w ramach mojej ulubionej psychoedukacji przybliżyć Ci ten temat.

Najczęściej wymieniane podstawowe emocje

Według najważniejszych teorii psychologicznych, do podstawowych emocji należą:

• Radość – uczucie szczęścia, satysfakcji, zadowolenia
• Smutek – reakcja na stratę, żal, przygnębienie
• Strach – odpowiedź na zagrożenie, niepokój, ochrona przed niebezpieczeństwem
• Złość – reakcja na frustrację, niesprawiedliwość, przeszkody
• Wstręt – ochrona przed czymś nieprzyjemnym lub szkodliwym
• Zaskoczenie – reakcja na niespodziewane zdarzenie

Niektórzy badacze, jak Robert Plutchik, do tej listy dodają także zaufanie i przeczuwanie (czujność), tworząc zestaw ośmiu podstawowych emocji.

Oto kilka przykładów, które pomogą Ci lepiej nazywać swoje emocje:

1. Złość

Typowe zachowania:

• Podniesiony głos, krzyk
• Zaciskanie pięści lub szczęki
• Szybkie, gwałtowne ruchy
• Przerywanie innym w rozmowie
• Zniecierpliwienie

Co to oznacza?
Takie reakcje często wskazują na złość lub frustrację. Warto wtedy powiedzieć sobie: „Czuję złość” lub „Jestem zirytowany”.

2. Smutek

Typowe zachowania:

• Wycofanie się z kontaktów
• Brak energii, ospałość
• Płacz lub chęć płaczu
• Trudności z koncentracją

Co to oznacza?
Te zachowania mogą świadczyć o smutku lub przygnębieniu. Możesz to nazwać: „Czuję smutek” albo „Jest mi przykro”.

3. Lęk

Typowe zachowania:

• Unikanie trudnych sytuacji
• Nerwowe ruchy (np. obgryzanie paznokci, wiercenie się)
• Szybkie bicie serca, pocenie się
• Trudność z podejmowaniem decyzji

Co to oznacza?
To sygnały lęku lub niepokoju. Warto wtedy powiedzieć: „Czuję się zaniepokojony” lub „Odczuwam lęk”.

4. Radość

Typowe zachowania:

• Uśmiech, śmiech
• Chęć dzielenia się z innymi
• Większa energia i otwartość
• Optymistyczne nastawienie

Co to oznacza?
Takie zachowania świadczą o radości lub zadowoleniu. Możesz to nazwać: „Czuję radość” albo „Jestem szczęśliwy”.

5. Zaskoczenie

Typowe zachowania:

• Szeroko otwarte oczy
• Zatrzymanie się w ruchu
• Otwarta buzia
• Szybka reakcja na bodziec

Co to oznacza?
To typowe reakcje na zaskoczenie. Powiedz sobie: „Jestem zaskoczony” lub „Czuję zdziwienie”.

i na dokładkę jeszcze pod nr 6. Wstręt: odraza, obrzydzenie, niesmak (chroni przed szkodliwymi substancjami lub sytuacjami).

Dlaczego warto nazywać emocje?

Nazywanie emocji pomaga lepiej je zrozumieć i kontrolować. Ułatwia też komunikację z innymi i budowanie zdrowych relacji. Jeśli zauważysz u siebie jakieś zachowanie, zastanów się:

• Co teraz czuję?
• Jakie emocje mogą za tym stać?
• Czy mogę to nazwać?

Praktykując tę umiejętność, staniesz się bardziej świadomy siebie i swoich potrzeb.

Pamiętaj: Każda emocja jest ważna i ma swoje miejsce w naszym życiu. Ćwicz się w tym dla podnoszenia swojej psychicznej samoświadomości. To naprawdę pomaga w podniesieniu jakości swojego życia. A oczywiście po więcej psychoedukacji zapraszam do siebie!