Jak rozpoznawać cechy osobowości polityków, których wybieramy na ważne urzędy?

Jako dziennikarz zajmowałem się profesjonalnie tematyką wystąpień publicznych. Wiem, że nie każda osoba posiada talent do tego, aby w tej dziedzinie osiągnąć mistrzostwo, ale wiem rownież, że trening potrafi uczynić z amatora – mistrza. Sam występowałem w mediach tysiące godzin. To dla mnie była po prostu praca. Fajna, ciekawa, inspirująca, pozwalająca na poznawanie wielu przeróżnych ludzi i obecność, udział w setkach sytuacji. Na marginesie dopowiem, że to istny raj dla lubiących odczuwać wyzuty dopaminy. Ale dla polityka media, czyli to przysłowiowe „okienko” telewizora lub ekran komputera, jak również radiowe studio, czy znane portale społecznościowe to jedyna i szybka droga do wyborców. Zatem te media to przedpokój władzy.

Wyobraź sobie, że jesteś sprzedawcą czegokolwiek dla Ciebie ważnego i stoisz teraz w korytarzu przed ostatnimi drzwiami do jakich możesz zakopać, aby coś komuś sprzedać. Wiesz, że mieszka tam chętny na to i bogaty klient. Ale w korytarzu stoją również inni sprzedawcy. Wszyscy wejdziecie razem i będziesz musiał wykorzystać wszystkie znane Ci narzędzia, ale nie tylko tam wejść, ale i jako jedyny sprzedać.

Ok, już słyszę te pytania i komentarze… polityk, poseł, senator, prezydent… to takie ważne stanowiska, a porównywania kandydata do sprzedaży jest niestosowne. Naprawdę?

To teraz, jako psycholog doradzę Ci..

Jak psychologicznie rozpoznawać osobowości kandydatów na prezydenta i polityków

Rozpoznanie osobowości polityków – zwłaszcza kandydatów na najwyższe urzędy – to nie tylko ciekawostka psychologiczna. Może to być ważne narzędzie obywatelskie, pomagające ocenić, jakie wartości reprezentuje kandydat i jak może zachować się w kryzysowych sytuacjach. Oto kilka psychologicznych narzędzi i wskazówek, które mogą pomóc w analizie osobowości polityków:

1. Styl mówienia i język ciała

Polityk mówi oczywiście głosem, ale nie tylko słowami, też tonem głosu, gestami, mimiką i postawą ciała.

• Dominujący lider – mówi głośno, często używa gestów otwartej dłoni, patrzy prosto w kamerę, nie unika kontaktu wzrokowego. Może zdradzać cechy osobowości typu ekstrawertycznego lub narcystycznego.
• Unikający lub pasywny kandydat – częściej spuszcza wzrok, unika mocnych gestów, mówi spokojnie i bardziej ostrożnie. Może reprezentować osobowość introwertyczną, refleksyjną, czasem neurotyczną.
• Manipulatywny styl – nadużywa emocjonalnego języka, odwołuje się do strachu lub dumy, często przesuwa akcent z faktów na emocje. Tu mogą pojawiać się cechy osobowości makiawelicznej lub tzw. „ciemnej triady”.

2. Rodzaj narracji i argumentacji

Analiza treści wypowiedzi daje dostęp do struktury myślenia kandydata.

• Narracja moralna i etyczna – kandydaci z wysokim poziomem sumienności i wartości moralnych często podkreślają idee dobra wspólnego, uczciwości, praworządności.
• Narracja strategiczna i kalkulacyjna – pojawia się częściej u polityków z cechami osobowości zorientowanej na władzę i kontrolę.
• Ofiara vs bohater – jeśli kandydat często kreuje się na ofiarę systemu lub przeciwników, można szukać cech osobowości zależnej lub neurotycznej. Kandydat przedstawiający siebie jako wybawcę lub jedynego rozwiązującego problemy może zdradzać cechy narcystyczne.

3. Reakcja na krytykę

I tu zaczyna się prawdziwy test osobowości.

• Spokój i rzeczowość – wskazuje na wysoką odporność psychiczną, dojrzałość emocjonalną i stabilność.
• Agresja i ataki personalne – mogą sugerować impulsywność, słabą samokontrolę lub osobowość paranoiczną.
• Ironia i uniki – częste unikanie konkretów może wskazywać na osobowość manipulatywną lub lękową.

4. Publiczny wizerunek a prywatne sygnały

Czasem osobowość polityka przecieka przez starannie wykreowany wizerunek.

• Zwracaj uwagę na spójność między tym, co mówi, a jak się zachowuje.
• Gafy, przecieki, reakcje w nieformalnych sytuacjach często pokazują „prawdziwe ja” kandydata.
• Obserwuj, jak polityk traktuje innych ludzi – dziennikarzy, przeciwników, osoby z mniejszymi wpływami – to często lepszy wskaźnik charakteru niż przemówienia.

5. Ciemna triada osobowości

W polityce nie brakuje osobowości z cechami tzw. „ciemnej triady”:

• Narcyzm – silna potrzeba podziwu, przekonanie o własnej wyjątkowości.
• Makiawelizm – skłonność do manipulowania innymi w celu osiągnięcia korzyści.
• Psychopatia – chłód emocjonalny, brak empatii, impulsywność.

Nie chcę przez to wprost i jednoznacznie powiedzieć, że te cechy nie zawsze są jednoznacznie złe. Zdarza się, że charyzmatyczna postać może być po prostu pewnym siebie i swoich racji człowiekiem. Ale niestety może to być również delikatny papierek lakmusowy osoby o rysie narcystycznym. I tu wybór takiego „charyzmatycznego” lidera będzie po prostu stratą naszego głosu w wyborach.

Podsumowanie

Psychologiczna analiza kandydatów nie jest nieomylna, ale może pomóc zobaczyć więcej niż to, co pokazuje choćby modna wiosną 2025 roku w Polsce tzw. telewizyjna debata. Wiedza o typach osobowości, mechanizmach obronnych, stylach komunikacji i języku ciała pozwala lepiej zrozumieć, kto naprawdę ubiega się o zaufanie obywateli.

W polityce warto patrzeć nie tylko na słowa, ale też na to, co się za nimi kryje.

Pamiętaj również, że analizowanie cech osobowości u osób, które widzimy przez chwilę w mediach jest obarczone potężnym błędem badawczym. Osobowość może profesjonalnie badać psycholog diagnosta lub lekarz psychiatra. Służą do tego profesjonalne poważne niedostępne dla osób postronnych narzędzia badawcze i liczne znane profesjonalistom metody pracy z pacjentem/klientem.